Bestuurders- en
Commissarissenaansprakelijkheid (BCA)
Met name in geval van een fusie, overname of faillissement zullen gedupeerde aandeelhouders, klanten en contractspartners zich tot het uiterste inspannen om de schade te verhalen. De meeste ondernemers sluiten een aansprakelijkheidsverzekering voor bedrijven en een rechtsbijstandsverzekering af, en veronderstellen zich daarmee voldoende te hebben ingedekt. De werkelijkheid is echter vele malen complexer dan dat.
Binnen een vennootschap dragen bestuurders, commissarissen en toezichthouders collectief de verantwoordelijkheid voor het beleid. Wanneer uw onderneming als gevolg van dat beleid in de problemen komt, kunt u als bestuurder persoonlijk — tot in uw privévermogen — aansprakelijk gesteld worden, ook al betreft het een onrechtmatige daad van een medebestuurder. Daarnaast kunt u op grond van onder meer de Antimisbruikwetgeving te maken krijgen met een aansprakelijkheidsclaim. Deze risico's worden niet afgedekt door een rechtsbijstands- of bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering, en moeten derhalve worden verzekerd in een separate polis: de Bestuurders en Commissarissen Aansprakelijkheidsverzekering (BCA).
Natuurlijk heeft u weinig te vrezen als u zich naar eer en geweten van uw taken kwijt. Maar zelfs wanneer u volkomen te goeder trouw handelt kan een (in retrospectief) verkeerde beslissing u aardig in de problemen brengen. Ook al is de claim onterecht: de aanklacht 'vermeend onbehoorlijk bestuur' is al voldoende om u op aanzienlijke kosten voor juridisch verweer te jagen. Om nog maar te zwijgen van de financiële gevolgen wanneer de schadeclaim ook daadwerkelijk toegewezen wordt.
Wanneer valt u iets te verwijten?
Er bestaat geen wettelijke formulering van wat onbehoorlijk bestuur, wanbeleid of falend toezicht precies inhouden. Onderstaande voorbeelden van (niet-)handelen door bestuurders illustreren echter de reikwijdte van deze begrippen:
- Het nemen van onnodig grote financiële risico's
- Het verzuimen een gedegen boekhouding te voeren en/of het niet (tijdig) publiceren van de jaarrekening
- Het nalaten de kredietwaardigheid van contractspartners (klanten, leveranciers of partners) te verifiëren
- Het niet afsluiten van bepaalde bedrijfsverzekeringen
- Het niet (tijdig) aan de Belastingdienst melden dat belastingen en premies niet kunnen worden afgedragen
- Het onvoldoende controleren of wet- en regelgeving nageleefd worden (arbo- en milieu-eisen, of eisen verbonden aan het ontvangen van bepaalde subsidies)
Ook voor interimbestuurders en voor toezichthouders en bestuurders van verenigingen en stichtingen gelden bovenstaande verantwoordelijkheden.
Interne en externe aansprakelijkheid
De aansprakelijkheid van bestuurders en commissarissen valt uiteen in interne en externe aansprakelijkheid. In het eerste geval gaat het om 'onbehoorlijke taakvervulling van de bestuurder(s)', en stellen bijvoorbeeld de aandeelhouders u aansprakelijk voor de waardedaling van de onderneming en de bijbehorende daling van het dividend. Of een werknemer eist schadevergoeding voor letsel als gevolg van falende controle op de naleving van arboregels (ook al was hij zélf degene die ervoor koos deze te overtreden!).
Interne aansprakelijkheid betreft ook de aansprakelijkheid tussen bestuurders onderling, in het geval er meerdere rechtspersonen onder een holdingconstructie zijn geplaatst. Zo kan het moederbedrijf aansprakelijk gesteld worden voor falend beleid binnen een dochteronderneming. Middelgrote en kleine bedrijven lopen ten slotte vaak risico te worden onderworpen aan een onderzoek door de Ondernemingskamer, die op deze wijze openheid van zaken wil verkrijgen. Een aantal van dergelijke zaken hebben de afgelopen tijd veel media-aandacht gekregen.
Van externe aansprakelijkheid spreken we bijvoorbeeld wanneer de gemeente ten onrechte verstrekte subsidies terugvordert, als blijkt dat u verzuimd heeft te toetsen of uw onderneming nog wel aan de subsidiecriteria voldoet. Verder kan de fiscus u verantwoordelijk houden voor het verstrekken van onjuiste of onvolledige gegevens. In geval van een faillissement kan de curator u aansprakelijk stellen voor het tekort in de faillissementsboedel, óók wanneer er decharge aan de bestuurders is verleend!
Op zoek naar de risico's
Om de risico's die u als bestuurder of commissaris loopt af te dekken kunt u simpelweg bij een verzekeringsmaatschappij een Bestuurders en Commissarissen Aansprakelijkheidsverzekering (BCA-polis) afsluiten. Zonder een gedegen voorbereiding betaalt u hiervoor de spreekwoordelijke hoofdprijs. Daarom houdt Riscom de organisatiestructuur goed tegen het licht, om te zien met welke verantwoordelijkheden uw bedrijf te maken heeft en hoe (en bij wie) deze belegd zijn. Wie heeft waarvoor beslissingbevoegdheid, welke belangen hebben deze personen, en wie zijn de contratekenaars? Na gedegen onderzoek wordt zo helder welke risico's resteren, en in hoeverre u deze voor eigen rekening wilt of kunt nemen, of juist middels een verzekering moet afdekken. Wanneer u zich terdege bewust bent van uw eigen specifieke risico's zal ook de verzekeraar met andere ogen naar uw risicoprofiel kijken.
Praktijkvoorbeelden
Te laat deponeren van jaarstukken
Onlangs berichtte het Financieele Dagblad dat maar liefst vier op de tien Nederlandse bedrijven verzuimt binnen de wettelijke termijn van dertien maanden de jaarstukken bij de Kamer van Koophandel te deponeren. Het niet tijdig deponeren is een economisch delict, waarvoor het Openbaar Ministerie een bedrijf een boete kan opleggen. Bedrijf X was een van de bedrijven die de jaarcijfers niet tijdig publiceerde. Nadat het failliet ging, droeg de curator de directeur op om aan te tonen dat het faillissement een andere externe oorzaak had dan 'onbehoorlijk bestuur'.
Gedupeerde aandeelhouders
Een directeur sleepte een zeer grote order voor zijn bedrijf binnen. De order werd netjes verwerkt en aan de klant geleverd. De betaling bleef echter uit, ondanks een bankgarantie. Deze financiële strop beïnvloedde de jaarwinst van het bedrijf dermate, dat de aandeelhouders dat jaar geen dividend ontvingen. De aandeelhouders stelden derhalve het bestuur aansprakelijk voor inkomstenderving.